Bu çocuk size bir yerlerden tanıdık geliyor mu?
“Deniz’in dersin başına oturması ile kalkması bir oluyor. Söylediklerimi ya dikkatsizlikten duymuyor ya da dikkatini çok kısa süre verdiği için tamamını anlamıyor. Bir resmin detaylarına bakarken yada önemli bir açıklamayı okurken dikkati yine çok kısa ve yüzeysel. Ödevini bitirmesi çok uzun zaman alıyor, etrafındaki her şey onun dikkatini dağıtabiliyor. Ders sırasında etrafındaki her şeyle ilgilenebiliyor.”
Şimdi belki, tüm bunlar benim çocuğumun davranışları ile örtüşüyor diye düşünebilirsiniz. Ancak şunu da düşünmelisiniz. Aşağı yukarı her çocuk dikkatini toplama da zorluklar yaşayabilir . O gün yaşadığı olumsuz bir olay, çok fazla fiziksel aktivitede bulunmuş olması gibi etmenler de çocukların dönem dönem dikkat dağınıklığı (konsantrasyon zorluğu) yaşamasına neden olabilir.
Eğer dikkat dağınıklığı, çok sık yaşanıyorsa, dikkatini toplaması için gereken ön süre gün geçtikçe uzuyorsa ve bunların yanında okulda da problemler yaşanmaya başlanmışsa bu nokta da incelenmesi gereken bir durum var demektir. Özellikle ilkokula başlayan çocukların, girdikleri ilk akademik ortam olan okulda başarısızlıkla ve yapamıyor olmakla karşılaşmaları, onların düşük benlik algısı geliştirmeleri için önemli bir neden olmaktadır. Gereken müdahale yapılmadığında,– yapamıyor oluş, zaten ben bunu yapamam şeklindeki inanış, öğrenmeye yönelik motivasyonda düşme – şeklinde bir kısır döngü haline gelir. Karşımıza olumsuza doğru giden bir tablo çıkar.
“Konsantre olmak-Dikkatini toplamak” ne demektir?
Konsantrasyon, bir ışın demetine benzetilebilir. Beklenilen bu ışın demetinin tüm çevreyi değil, istenilen odak noktasını ayrıntılarıyla aydınlatmasıdır. Böylece çocuk, o noktadaki tüm detayları, herhangi bir problem olmadan algılayabilecek ve hafızasına gönderebilecektir.
Konsantrasyonun tam karşıtı olan “dikkat dağınıklığı” ise, çok geniş bir yelpazeye yayılmış ışınlara benzetilebilir. Bu ışınlar istenilen odak noktasını değil, tüm çevreyi aydınlatılır. Dolayısıyla, detaylar görülemez, görsel bütünlük sağlanamaz, algılanamaz ve hafızaya kaydedilemez.
Eğer çocukta, dikkat dağınıklığı görülüyorsa; üç faktörden söz edebiliriz. Bu faktörlerin bazen biri, bazen de birden fazlası bir arada bulunabilir.
1. Uygun olmayan dış faktörler
Çalışma ortamının fiziksel olarak uygun hale getirilmiş olması önemlidir. (Ses ve ısının iyi ayarlanmış olması, yeterli oksijenin sağlanması için havalandırılmış olması, çalışma süresi v.b)
Özellikle küçük yaştaki çocukların aynı anda çok fazla uyarıcı (TV., çok çeşitli oyuncak vb.) ile karşı karşıya kalması da dikkat dağınıklığı açısından risk oluşturmaktadır.
Ara vererek çalışmanın kayıp bir zaman olduğu düşünülmektedir. Ancak yapılan bilimsel çalışmalar, ara vererek çalışanların, ara vermeden çalışanlara göre daha kısa sürede öğrendiklerini ortaya koymaktadır. Konsantre olmuş 10 dk.lık çalışma, konsantre olmadan yapılan 30 dk.lık çalışmadan daha değerlidir.
2. Fiziksel ve/ veya psikolojik faktörler
Daha önceden tespit edilmemiş olan duyma veya görme problemleri, düşük benlik algısı, duygusal problemleri v.b durumlar konsantrasyon için önemlidir. Psikolojik bir faktörün etkisinin yanında sadece fiziksel bir faktörün de etken olabileceği düşünülmeli, görme/ işitme probleminin olup olmadığı bir doktor tarafından kontrol edilmelidir.
3.Eğitim ve alıştırmaların yetersizliği
Gerek okul öncesi dönemde, gerekse ilköğretim döneminde dikkatini yoğunlaştırmayı öğrenebileceği aktivitelerle yeterince karşılaşmamış olması, egzersiz yapma olanağının sağlanmamış olması olumsuz etkenler arasında yer alır .
Konsantrasyon zorluğuna neden olan faktör ailenin kendi içinde yapacağı bir düzenleme ile ortadan kaldırılamıyorsa, o noktada vakit geçirmeden profesyonel bir yardım alınması gerekmektedir. Bu yardım, çocukla yapılacak çalışmaların yanında, anne babanın konu ile ilgili bilgilendirilmesini ve yönlendirilmesini de sağlayacaktır.
Günümüzün önemli sorunlarından biri olan dikkat dağınıklığı, özellikle ilköğretime başlama dönemlerinde fark edilip ele alınırsa, daha kolay çözüme ulaşılabilir. Çocuğun gösterdiği davranışlara “ders çalışmaktan sıkılıyor, oyalanıyor, tembel” gibi tanımlamalar yapıp gerçek neden gözden kaçırılabilmektedir. Burada anne babalara düşen görev, iyi bir gözlemci ve dinleyici olmaktır.
Meltem Canver Kozanoğlu - Uzm. Psikolojik Danışman
AGAPE Danışmanlık Merkezi
Bu makale Webbebek.com sitesinde yayınlanmıştır.
