Bir zamanlar evliliği sürdürmek toplumsal ve dini bir zorunluluktu, şimdi ise giderek daha çok insan tarafından evliliği sürdürüp sürdürmemek kişisel bir seçim olarak görülebiliyor. İlişkilerinin kalitesinin değişmeyeceğine inanan çiftler boşanma yoluna daha sık gidebiliyorlar.
Anlaşmazlığın olduğu ilişkilerde eskiden toplumsal beklentiler, bedeli çiftlerden birinin kendini feda etmesi de olsa evlilik kurumunun devam ettirilmesi yönünde idi.
Günümüzde boşanmak artık bir tabu değil ve boşanmanın çocuk üzerindeki etkilerini dramatik olmaktan çıkarmanın yolları da var.
Kaç yaşında olursa olsun, anne babasının boşanmasının çocuğa acı verdiğini kendimizden gizlemeyelim. Bazı boşanmalar çocuklar küçükken daha sorunsuz, çocukların daha büyük olduğu ailelerde daha yıkıcı olabiliyor.
Her şey ayrılmanın anne baba ve çevre tarafından nasıl yaşandığına bağlı.
Hem değişen koşullar, hem ruh sağlığındaki yeni farkındalıklar çocuk psikolojisi ve aile danışmanlığı konusunda hizmet veren biz uzmanlara şu anahtar cümleyi söyleme imkanı vermektedir.
“Anne baba anlaşamıyorsa, evde bir yalan ve kendini feda etme havası esiyorsa, anne babanın birlikte yaşamaması çocuklar için daha iyi olabilir.”
Çocuklar düşündüğümüzden daha iyi gözlemcidirler; -mış gibi devam ettirilen evliliklerde çocuklar anne babalarının aralarının iyi olmadığını aslında sezerler.
Boşanma bir olaydır ancak aynı zamanda sancılı da bir süreçtir. Bu süreç içinde sorunlar çoğu zaman karı kocanın boşanmayı aynı anda istememelerinden kaynaklanır. Biri, diğerinin aldığı kararın şaşkınlığı içinde başına geleni tam kavrayamadan, yalnız kalır.
Bu dönemde çocuğun psikolojik ihtiyaçları anne baba tarafından gözden kaçırılabilmektedir. Anne babası boşanma sürecinde olan çocukların psikolojik ihtiyaçlarının neler olduğuna bakacak olursak; en temel ihtiyacın “güven duyma ihtiyacı” olduğunu görürüz. Alışılmış, tanıdık olan düzenin altüst oluşu (evden bir ebeveynin ayrılışı, eşya paylaşımı, yeni eve çıkmak v.b.) çocuk için benim yerim, benim konumum ne olacak, ben ne yapacağım sorularını gündeme getirir. Aile ev demektir.Belki de aileyi aile yapan bir çatı altında bir arada bulunma hissidir. Çocuklar için mekan olarak ev güven içinde ve bir bütün olma duygusunu belirler.
Dolayısıyla boşanma döneminde çocuğun kendisini güvende hissetmeme duyguları depreşmiştir. Çocukların kendilerinin ortada bırakılmayacağını hissetmeleri oldukça önemlidir, anne babadan beklenen ise, bu duyguyu ve güveni çocuklarına verebilmeleridir. Bunun yolları bazen kelimelerden bazen temastan geçer. Çocuğun bu yeni duruma uyum sağlayabilmesi için, süreç ile ilgili yaşının anlamlandırabileceği bilgilerin verilmesi gerekmektedir.
“Çocuklara sadece karı-kocalık ilişkisinin bittiğinin, anne babalık rollerinin ise devam ettiğinin hissettirilmesi önemlidir.”
Boşanma kararı alındıktan sonra bu durum çocuğa nasıl aktarılabilir ?
“Birbirimizi artık sevgili gibi sevmiyoruz, ama dost kalacağız.”
“Hayır, senin gibi bir çocuğumuz olmasını sağladığına göre, evliliğimiz bir başarısızlık örneği değil.”
“Baban her zaman baban olarak kalacak, annenin yerini de kimse tutamayacak.”
Bu durum ile ilgili önerebileceğimiz bu cümleler, bazı durumlarda çok basmakalıp gelebilir. Bu cümlelerle olmasa da kendi cümlelerinizle boşanma kararını çocuğunuza açıklarken şu üç soru her zaman zihninizin bir köşesinde yer almalıdır.
-
Çocuklara şu anda verilmesi gereken bilgiler nelerdir ?
-
Çocuklara büyüdükleri zaman açıklanmak üzere şimdilik gizli tutulabilecek bilgiler nelerdir ?
-
Çocuklarla asla paylaşılmayacak, sonuna kadar mahrem kalacak bilgiler nelerdir ?
Burada anne babadan beklenen çocuklarına neyi, ne zaman söyleyecekleri konusunda fikir birliğine varmalarıdır. Böylece çocuğu taraf tutmaya zorlamak gibi, yersiz ve zararlı bir tutumdan koruyabilirler.
Sancılı olduğu daha öncede vurgulanan boşanma sürecinde, bazen terk edilen taraf kurban rolünü benimseyip acısının üstesinden gelebilmek için çocuklarını kendi safına çekmeye çalışabilir, onları sırdaş tayin edebilir, hatta dert ortağı yapabilir.
Anne baba olarak tanımladığı bireylerin, karı-kocalık ilişkilerindeki problemlerin haberdarı ve taşıyıcısı olmak yaşı ne olursa olsun bir çocuk için, bir genç için çok ağır değil midir ?
Boşanma sürecinde yapılması ve yapılmaması beklenenler;
- Boşanmak üzere olduğunuz eşinize yönelik kendi duygu ve düşüncelerinizi, çocuğunuzun ona yönelik duygu ve düşüncelerinden ayırın, birbirine bulaştırmayın.
“Bize bütün bu yaşattıklarından sonra babanı/anneni nasıl sevebilirsin?”
“Bütün bu yaptıklarından sonra anneni/babanı görmeyi nasıl isteyebilirsin?”
Buradaki en büyük tehlikelerden biride evlilik süresince paylaşılmış sırların deşifre edilmesidir. Bir yakınlaşma veya zayıflık anında verilmiş bir sırrın, taraf kılmak yada yandaş sağlamak amacıyla ilgisi olmayan kişilere aktarımı çocukları nedeniyle boşanma ardından yeni bir çerçeve ile düzenlenmesi beklenen ilişkinin kopmasına neden olabilecektir.
-
Hayatın uzun olduğunu, eski eşinizle birlikte mezuniyetlere, düğünlere katılmak zorunda olduğunuzu unutmayın.
-
Çocuklarınızı boşanma nedenleriniz konusunda ne kadar bilgilendireceğinize karar vermek için acele etmeyin. Karı-koca olarak ilişkiniz bitmek üzere olabilir, ancak anne baba olarak sorumluluklarınız devam etmektedir. Bu noktada çocuğunuza verilecek bilgiler konusunda uzlaşmanız gerekmektedir.
-
Boşanmadaki en önemli faktör olsa da; cinsellik gibi hassas ve mahrem bir konunun çocuklarla paylaşılması sakıncalıdır.
-
Boşanmanın ardından evlilik hayatınız içindeki iyi günleri çocuğunuzdan saklamayın. Eğer evliliğinizin geçmişinde bir aşk hikayesi varsa, çocuklar bundan haberdar olmalıdır. Herkes kendisinin bir aşk ilişkisinin meyvesi olduğunu düşünmek ister.
-
Her birinin diğerinde nelere değer verdiğini, nelere saygı duyduğunu bilmek, çocukların her iki tarafla bağını olabildiğince sürdürmesine yardımcı olur.
-
Çocuğun referans noktası anne babasıdır. Boşanma sırasında yada sonrasında eşlerin birbirlerine yönelik karalama kampanyası, çocuğun olumlu bir kimlik bütünlüğüne ulaşmasını engeller. Çünkü çocuk hem anneden hem babadan parçalar taşır.
Çocuklarını kendilerine sırdaş eden, ayrılmalarına ilişkin her ayrıntıyı onlara anlatan ve taraf tutmalarını bekleyen anne babalar aslında, boşanmanın çocuk üzerindeki etkisini dramatik hale getirirler.
Boşanmadan en az hasarla sıyrılan çocuklar, çocuk kalmayı sürdürebilen ve anne babalarının üzüntüsünü göğüslemek zorunda bırakılmayanlardır.
Meltem CANVER KOZANOĞLU - Uzman Psikolojik Danışman
AGAPE Danışmanlık Merkezi
*Bu yazı Webbebek.com sitesinde yayınlanmıştır.
