Özgüven; bireyin kendi yeterlilikleri, yetenekleri ve değerleri hakkındaki duygu ve düşünceleridir. Yeterli/yapabilir ve sevilmeye layık olma duyguları ile şekillenir.
Özgüven, karakter, zeka ya da fiziksel özellikler gibi çocuğun doğuştan getirdiğimiz özellikler çevresel etkiler ile çok erken dönemlerde şekillenmeye başlar. Öncelikle anne babanın sözel ya da sözel olmayan tepkileri ile çocuğa yönelik tutum ve davranışları (övgüleri, eleştirileri vb.) ile gelişir. Anaokulu ya da ilkokula başlama gibi aile dışındaki sosyal ortama girişle birlikte ise çevrenin görüşleri de özgüvenin gelişiminde önem kazanır.
Olumlu özgüvene sahip olan bir çocuğun kendisini algılama biçimi; bulunduğu sosyal ortamlarda etkili ve farklı olabilmesini, karşılaştığı yeni problemlerle baş edebilmesini, çözüm üretebilmesini, başarısızlığı kabul edebilmesini ve bu durumdan olumlu sonuçlar çıkarabilmesini sağlar.
Olumsuz özgüven geliştirmiş çocuklar ise; girdikleri ortamlarda utangaç, çekingen, aşırı sessiz ya da tam tersi oldukça saldırgan veya zorba davranışlar sergileyebilir, yeni aktivitelere girmekte zorlanabilir ya da reddedebilir, hata yapmaktan aşırı korkar, sınavlardan tedirgin olur ya da mükemmeliyetçilik gibi davranışlar sergileyebilir. Bazen çocuklar, anne babaların özgüven geliştirmeye yönelik çabalarına da olumlu tepkiler vermezler veya işbirliği içine girmezler. Bu durumda ise kullandığınız yöntemleri yeniden gözden geçirmeniz ve gerekirse bir uzman yardım almanız gerekmektedir. Olumsuz özgüveni olan çocukların gösterdiği davranışlar;
-
Başarısızlıktan ve hata yapmaktan korkar,
-
En ufak bir hayal kırıklığı bile tolere edemez,
-
Başarısızlığı kabul edemez,
-
İlgi çekmek için girdiği ortamlarda bebeksi davranışlar sergiler,
-
Yetersizlik ve güçsüzlük gibi duygularını bastırmaya ya da saklamaya çalışırken, saldırgan, katı ve kontrol edici davranışlar sergiler,
-
Başarısızlık yada hataları ile ilgili objektif değerlendirmeler yapar,
-
Okul başarısı ile varolan potansiyeli uyumsuzdur,
-
Sosyal olarak geri çekilir, reddedilmekten korkar, arkadaşları ile olan ilişkisi azalır yada kesilir.
-
Yalnızlık duygusu eşlik eder,
-
Sevilebilir ve tercih edilebilir olduğuna inanmaz, herkesin kendisinden üstün olduğuna inanır,
-
Diğer insanların kendisiyle ilgili eleştiri ve düşüncelerine karşı aşırı hassasiyet gösterir,
- Bir gruba dahil olabilmek için, akran grubunun olumsuz davranışlarını taklit eder.
